Author: Նարեկ Սարգսյան

Քրդերի վկայությունը առաջին անգամ եղել է Արևլյան Հայաստանում: Քրդերը Արևելյան Հայաստանից, բայց որոշ քրդեր գնացել են Թուրքիա: Քրդերը Հայաստանում ունեն քաղաքական իրավունքներ ինչպես հայ քաղաքացի: Հայաստանի ազգային ժողողովի մեջ ընդգրկված է նաև մի Քուրդ ներկայացուցիչ: Քրդերը նաև ծառայում են Հայաստանի բանակում: Քրդերի համար Հայաստանում կա 50 դպրոց և ավելի: Քրդերը միս օտելիս հիմնականում օգտագործում են Գառան միս և Հավի միս: Քրդերը շատ օգտագործում են թարմ խոտաբույսեր: Քրդերը շատ են օգտագործում քաղցր սև թեյ և շատ դառը սուրճը: Քրդերի դրոշը կարմիր, սպիտակ և կանաչ է, իսկ մեջտղում նկարված է արև:

338. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ փակագծում տրված հարցին պատասխանող բառեր գրելով կետերի փոխարեն:

            Ո՛չ առյուծները, ո՛չ գայլերը, ո՛չ էլ վագրերը չեն խաբի աղվեսին, նա բոլորից էլ խորամանկ է: (ինչե՞րը)
            Կոշիկներս, շորերս, գլախրկներս ու խաղալիքներս վերցրինք ու ճամփա ընկանք: (ինչե՞րը)
            Մի գիշերում ամբողջ անտառը լցվեց ձայներով, ոռնոցներով և ահարկու ձայներով: (ինչերո՞վ)
            Դպրոցում, տանը կամ դրսում պետք է փնտրեք: (որտե՞ղ)
            Ես, իմ եղբայրը, իմ քույրերը ու հայրիկը պիտի գտնեն գանձը: (ովքե՞ր)

339. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ փակագծում տրված հարցին պատասխանող մի քանի բառ կամ բառակապակցություն ավելացնելով: Դրանք և, ու, կամ բառերով կապի՛ր կամ ստորակետով բաժանի՛ր:

            Օրինակ՝
Նա շատ է ճամփորդել: (ինչո՞վ) — Նա գնացքով, նավով ու օդանավով շատ է ճամփորդել:

            Օդում տեսավ ինքնաթիռներ, ուղաթիռներ ու թռչուններ։ (ինչե՞ր)
            Բազմագույն ու բազմաբույր ծաղիկներ կան դաշտերում, այգիներում։ (որտե՞ղ)
            Հինգ րոպե առաջ դուրս եկան նրանք։ (ովքե՞ր)
            Վաղուց դեղին են մեղուները։ (ինչե՞րը)

340. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ փակագծում տրված հարցին պատասխանող մի քանի բառ կամ բառակապակցություն ավելացնելով: Դրանք և, ու, կամ բառերով կապի՛ր կամ ստորակետով բաժանի՛ր:

            Այդ անգամ բազմաթիվ երեխաներ վատ տեսարանի (ինչի՞ն) ներկա եղան:
            Փորձարարը նրանց (ո՞ւմ) խնդրեց, որ մոտենան:
            (Ինչպիսի՞)Մոխրագույն և պինդ մետաղը ինձ շատ էր զարմացրել:
            Մաթեմատիկան հետաքրքիր և դժվար (ինչպիսի՞) գիտություն է:
            (Ե՞րբ) Առավոտյան հանդիպում եմ նրան ու ինձ հետաքրքրող հարցեր տալիս:
            (Որտե՞ղ) Դպրոցում ես շատ բան իմացա դրանց մասին:

341․ Կանաչով նշիր ենթական, դեղինով ստորոգյալը, առանձնացրու ենթակային լրացնող բառերը և ստորոգյալին լրացնող բառերը։

Հեռավոր անտառում ապրում էր մի ծեր կախարդ։

Երգի հնչյունները հասնում էին մինչև փողոցի վերջի տներին։

Լուսաբացին զինվորների խումբը մոտեցավ լքված քաղաքի դարբասներին։

Շոգից ծաղիկների տերևները թոշնել էին։

334. Ինչպիսի՞ նախադասություններ են տրվածները: Դրանք ընդարձակի՛ր, դարձրո՛ւ յոթ—ութ բառանի:

            Մեծ, կապույտ Երկիրը սև տիեզերքում դանդաղ պտտվում է Արևի շուրջ:
            Մենք մեր ընտանիքում բոլորս լավ հասկանում ենք մաթեմատիկայից:
            Իմ լավ և ընկերասեր ընկերները հեռանում են մեր մեծ տնից:
            Դու շուտվանից մոռացել ես ինչպես է եղել Արամի ուրախ ծնունդը:
            Ես դժվարությամբ հողի միջից գտա մի կապույտ քար:

335. Նախադասություններն ընդարձակի՛ր երկուական բառով:

            Փորձենք գնալ Վրաստան:
            Աղջիկները կպատմեն պարի մասին:
            Մեծերը կլսեն մեր գաղտնիքը:
            Մեք կընտրեք քաղաքապետին:
            Ճամփորդը վերադարձավ երկար ճամփորդությունից:

336. Նախադասությունները պատճենիր և դրանցում սևացրու այն բառերը, որոնք պատասխանում են փակագծում նշված հարցերին։

            Մի հարուստ մարդ իր փոքրիկ խանութում արդար մեղր էր ծախում: (ինչպիսի՞)
            Փաթեթում բամբուկե փորագրված գավազան էր, փոքրիկ, ասեղնագործ թասակ         և սև ու դեղին թիկնոց, որի լայն օձիքի վրա ապշեցուցիչ գեղեցիկ նախշեր էին            գործված: (ինչպիսի՞)
            Մեզնից ոչ հեռու կանգնած մատղաշ ծառը կորացել էր, իսկ նրա կատարին       հաստ օղակով կախված լիանայի վրա մի թռչուն էր թառել: (որտե՞ղ)
            Բեռնատարները առավոտյան պետք է շարժվեր գործարանից: (ե՞րբ)
            Մի րոպե լիանայի վրա նստած մնալուց հետո թռչունը ցած թռավ: (ե՞րբ)
            Այդ ընթացքում ծառի գագաթին բարձրացած որսորդը երկար պարաններով         երկու մեծ պարկ իջեցրեց, որոնց մեջ չղջիԶկներն էին: (որտե՞ղ)
            Առավոտ ծեգին հավաքեցինք մեր հանդերձանքը և ճամփա ընկանք: ( ի՞նչը)

Կարդա տեքստը և հիշիր

Նախադասության գլխավոր անդամներ են համարվում ենթական և ստորոգյալը, որոնք արտահայտում են նախադասության հիմնական ասելիքը, մյուս անդամները կոչվում են երկրորդական անդամներ կամ լրացումներ։ Լրացումները կարող են լինել ենթակայի լրացումներ և ստորոգյալի լրացումներ։ Այն նախադասությունը, որը կազմված է միայն մեկ  ենթակայից և ստորոգյալից, կոչվում է պարզ համառոտ նախադասություն, եթե գլխավոր անդամներից բացի նախադասության մեջ կան երկրորդական անդամներ, ապա այդ նախադասությունը կոչվում է պարզ ընդարձակ նախադասություն։ Եթե նախադասության կազմում կա մեկից ավել ստորոգյալ, ապա նախադասությունը բարդ  է։

323․ Նախադասություններրի գլխավոր անդամներն ընդգծիր, մյուս անդամներն ինչպե՞ս կանվանես։

Ամենահին բառարանը Սիրիայում է հայտնաբերվել:
Աշխարհի ամենաերկար փողոցը Բուենոս Այրեսում է:
Մոլորակի հազվադեպ հիվանդությունը է կոչվում ծիծաղի հիվանդություն: Հիվանդացածներից ոչ մեկը չի փրկվել:
Ամենից թանկ գիրքը 1455 թ. Գուտեմբերգն է տպագրել։ Այդ գրքի մեկ օրինակի համար 1926 թ. Մի մարդ երեսունհինգ հազար դոլար է վճարել:
Նախադասության մյուս անդամները կկոչվեն լրացումներ:

325․ Գրիր գլխովոր անդամները․ գործողություն կատարողին նշիր դեղին, իսկ նրա կատարած գործողությունը՝ կապույտ։

Այս դեպքը Հարավային Անգլիայում է պատահել: Մի ծեր հոգևորականի աղքատիկ տանը առնետ է հայտնվում: Առնետն մշտապես է ելումուտ անում մարդու տուն։ Տանտերը սովորում է նրան, և երկուսն ընկերանում են: Մի գիշեր ծեր հոգևորականը վեր է թռչում խորունկ քնից։ Առնետը կծել էր նրա այտը: Սկզբում մարդը զայրանում է դավաճան կենդանու վրա։ Հետո տեսնում է վառվող վարագույրները։ Նա հասկանում է, որ իր փայտե տնակը հրդեհ է ընկել:

Տունն էլ ամբողջությամբ կայրվեր, եթե բարեկամ առնետը չլիներ ու այտը չկծեր:

329. Նախադասությունն ընդարձակիր՝ ինչպիսի՞ կամ ո՞ր հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ ավելացնելով:

            Օրինակ՝
Կինը հարցրեց: — Երիտասարդ կինը հարցրեց:

                                Լայնեզր գլխարկով կինը հարցրեց:

            Մեծ շունը մտավ:
            Վատ սիրտը քար է:
            Լավ հայրն ընկեր է:
            Երկիրը դանդաղ պտտվում է:

330. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ ավելացնելով ո՞ւր, դեպի ո՞ւր, որտե՞ղ, որտեղի՞ց, որտեղո՞վ հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ:

          Օրինակ՝
Օրվա հերոսը գալիս էր: — Օրվա հերոսը մեզ մոտ էր գալիս: Օրվա հերոսը դեպի տուն էր գալիս: Փողոցով օրվա հերոսն էր գալիս: Դիմացից օրվա հերոսն էր գալիս:

            Անտառում մի ոհմակ է երևում:
            Պատերազմից ի՜նչ հանգիստ ես կանգնած:
            Թռչունների մի երամ այստեղով անցավ:
            Երամը թռավ դեպի տաք երկիր, հեռացավ:
            Նախորդ օրը դպրոցում կարգուկանոն էր հաստատել:
            Հաջորդ օրը դպրոցից բոլորս գնալու էինք:
            Այդ փոքրիկին կարելի է ավտոբուսում տեղավորել:

331. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ ավելացնելով ո՞ւմ կամ ի՞նչը հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ:

            Մարդն ամբողջ կյանքում սիրում է:
            Առավոտյան անտառում որսորդները գտել են:
            Հեռուներից վերադարձած մարդը կարոտով գրկեց:
            Հանկարծ իր կողքին տեսավ:

332. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ ո՞ւմ կամ ինչի՞ հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ ավելացնելով:

            Հարևանի մարգերը ջրվեցին:
            Իմ քույրը երաժիշտ է:
            Արամի նկարն անհետացել էր:
            Տան մոխիրը տաք է:

333. Նախադասությունն րնդարձակի՛ր՝ ե՞րբ, երբվանի՞ց, որքա՞ն ժամանակ, մինչև ե՞րբ հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ ավելացնելով:

            Հիմա մի տարօրինակ ճռռոց եմ լսում:
            Իմ կարծիքն երեկ ասել եմ:
            Երկար գնաց, գնաց, հասավ մի քաղաքի:
            Ծաղրածուն այսօր գլուխ տվեց ու հեռացավ:
            Նավաստին մեկ ամիս առաջ բաց ծով էր դուրս եկել:
            Ծովն երեկ արդեն փոթորկել էր:
            Թռչունները մեկ շաբաթ առաջ չվելու էին:

1.Задайте вопросы к выделенным словам.

Полетели пчёлки к яблоньке.(К чему?)

По крыше дома тяжело застучал крупный дождь.(По чему?)
Паук по паутине долез до ветки орешника.(По чему?)

Мальчику нравились насекомые: стрекозы, кузнечики…(Кому?) По небу плывут лёгкие облака.(По чему?)

Ветер по морю гуляет и кораблик подгоняет.(По чему?)

2.Прочитайте текст. Напишите ответы на вопросы.

Летом Миша с другом жил на даче. Они помогали дедушке. С дедушкой они работали в поле и на огороде. Друзья часто ходили на озеро ловить рыбу. Вечером они возвращались домой с богатым уловом. Дома из рыбы варили уху.

1. С кем жил Миша на даче?
С другом.

2.С кем они работали в поле?
С дедушкой.

3.Куда ходили друзья?
Друзья часто ходили на озеро ловить рыбу.

4.С чем они возвращались домой?
Вечером они возвращались домой с богатым уловом.

3.Прочитайте и подумайте, почему от Гены спрятались грибы? Выпишите выделенные слова и поставьте к ним вопросы.

Однажды ребята пошли в лес за грибами. Гену с собой они не взяли. Он деревья ломал, в птиц из рогатки стрелял. Вернулись ребята с полными корзинами. Гена позавидовал ребятам. Схватил самую большую корзинку и побежал в лес. Под кустом он нашёл рыжик. Вырвал его с корнем и бросил его в корзинку. Под ёлкой н увидел старый белый гриб. Гена наступил на гриб ногой и зашагал дальше. Испугались грибы и спрятались от Гены.
В лес-куда?
Гену-кого?
Стрелял-что делал?
Гена-кто?
Большую-какую?
Под кустом-под чем?
Вырвал-что сделал?
Гриб-что?
Спрятались-что сделали?

4.Спишите предложения, раскрывая скобки.

Павлик мечтал встретиться (с кем?) с (волшебник).

Он вернулся домой (с чем?) с (победа).

Маша была довольна (чем?) (встреча).

Родители гордились (кем?) (сын).

Павлик мечтал встретиться (с кем?) с волшебником.

Он вернулся домой (с чем?) с победой.

Маша была довольна (чем?) встречей.

Родители гордились (кем?) сыном.

5.Впишите окончания существительных. Устно поставьте к ним вопросы.

1. Сладко пахло клубникой, земляникой и малиной.

2. За речкой тянутся широкие поля.

3. Мы с бабушкой вместе сажали рассаду. А Катя ходила с подругами по саду.

4. Всё небо затянуло большой тучей.

5. Самолёт летит над пустыней.

6.Впишите окончания существительных и вопросы к ним.

За домом (чем?) был большой сад с фруктовыми деревьями.

Мороз разукрасил лес снегом и инеем. (чем?)

Весёлая речка покрылась льдом. (чем?)

С болота несёт холодом и туманом. (чем?)

Собака охотника стоит под деревом (чем?) и

смотрит на добычу.

Вечером я с приятел……   (          ) сидел в парке.

Вечером я с приятел……   (          ) сидел в парке.

317. Կետերը փոխարինի՛ր ո՞վ հարցին պատասխանող բառով, որը դեմքով ու թվով համաձայնի ստորոգյալին (բային): Դեմքով ու թվով ստորոգյալի հետ համաձայնող անդամին ի՞նչ անուն կտաս:

            Դու (ո՞վ) առայժմ մրցակից չունես:
            Բայց նա (ո՞վ) շուտով կհայտնվի:
            Ես (ո՞վ) ամեն ինչ արել եմ նրա գալուստն արագացնելու համար:
            Առանց արժանի մրցակցի … (ո՞վ) չես կարող ավելի ուժեղ ու համարձակ   դառնալ:
            Նա (ո՞վ) է լինելու քո օգնականը:
            Դու (ո՞վ) էլ, իհարկե, նրա՛ն ես օգնելու:

318. Փակագծում տրված բայերը եզակի կամ հոգնակի ձևով գրի՞ր (պահանջվող ձևն ինչպե՞ս գտար):

            Մեր աղմկոտ, ուրախ փողոցի երեխաները երբեմն ծաղրել (էր, էին) էին նրան: Նա ինչ-որ փորձարարական արհեստանոցում աշակերտ (էր, էին) էր: Ես (գիտեի, գիտեինք) գիտեի, որ նա այնտեղից հաճախ զանազան լուծույթներ ու փոշիներ (էր, էին) էր բերում ու ինչ-որ փորձեր անում՝ մրոտելով տատիկի տունը: Երբեմն էլ մենք խնդրում (էի, էինք) էինք, որ նա իր փորձերը մեզ էլ (ցուցադրի, ցուցադրեն) ցուցադրի:

319. Ստորոգյալի հետ համաձայնող անդամն անվանում են ենթակա: Փորձի՛ր բացատրել՝ ենթական ու ստորոգյալն ինչո՞ւ են նախադասության գլխավոր անդամներ: Ինչպե՞ս կկոչվեն նախադասության մյուս անդամները:
Ենթկան ու ստորոգյալը ամենակարևոր բանն են, որովհետև առանց դրանց նախադասությունը իմաստ չի ունենա: Մնացած անդամները կկոչվեն լրացումներ:

320. Նախադասություններում ընդգծիր գործողություն կատարողին և նրա կատարած գործողությունը։

1. Կետերը ջրի տակ երկար են մնում:
2. Ծովային կրիաները ջրի տակ դիմանում են երեք ժամ և ավելի:
3. Պինգվիններն ապրում են սաստիկ ցրտի պայմաններում։
4. Փղերը կնճիթով շոգ օրերին իրենց վրա ջուր են լցնում։
5. Հայտնի է, որ կոկորդիլոսը կարող է հովազի ուտել։

321․ Հետևյալ բառերից յուրաքանչյուրով կազմեք մեկական նախադասություն, որտեղ դրանք կլինեն գործողություն կատարողը և ընդգծեք նրանց կատարած գործողությունը։

Աղջիկը գրեց տետրի վրա:
Ծառը մեծացավ և կանաչեց:
Բերանը կերավ ամեն ինչ ինչ բերեցին:
Արեգակը տաքացնում է ամբողջ աշխարհը:
Վարորդը շատ երկար վարեց մեքենան:
Աշակերտը սովորում է դպրոցում:
Քամին ջարդեց ամեն ինչ ինչ հանդիպեց իրեն:
Դանակը կտրեց լոլիկը:

322․ 320 առաջադրանքում ձեր կողմից նշված բառերը կոչվում են նախադասության գլխավոր անդամներ, փորձեք բացատրել, թե ինչու են դրանց այդպես անվանում։

Ենթկան ու ստորոգյալը ամենակարևոր բանն են, որովհետև առանց դրանց նախադասությունը իմաստ չի ունենա: